Overdag ontvangt het aardoppervlak straling, ook als de zon niet heeft geschenen. Daardoor loopt de temperatuur van het aardoppervlak op. Vervolgens loopt ook de temperatuur van de lucht erboven op. Als de zon ondergaat, ontvangt het aardoppervlak uiteindelijk geen zonnestraling meer. Tegelijkertijd straalt de grond nog wel warmte uit. Dit is de voelbare warmtestroom. Bij warme voorwerpen kunnen we deze warmtestroom zelf duidelijk voelen. Denk maar aan de warmtestraling van de radiator, een kookplaat, of een kopje hete koffie. Het hete koffiekopje koelt af, doordat het voelbare warmte uitzendt naar de omgeving. Maar ook voorwerpen met een lagere temperatuur stralen warmte uit. Zelfs voorwerpen die kouder zijn dan de lucht zenden nog warmte uit. Zolang een voorwerp meer straling uitzendt dan het ontvangt van bijvoorbeeld de zon of een hete lamp, koelt het voorwerp verder af.
Het aardoppervlak zendt altijd warmtestraling uit. Ook midden overdag. Het ontvangt overdag tegelijkertijd ook straling van de zon, vaak meer dan dat het uitzendt. En zolang een voorwerp meer straling ontvangt dan dat het uitzendt, warmt het verder op.

's Avonds, of aan het eind van de middag, wordt de zonnestraling snel minder terwijl de uitstraling van warmte aanzienlijk blijft. Vroeg of laat gaat de warmtestraling overheersen en begint de grond af te koelen. De aarde kan haar warmte het beste uitzenden in een heldere atmosfeer. Een wolkenlaag zal een deel van de uitgestraalde warmte tegenhouden, absorberen en zelfs terugzenden naar de grond. Een wolkenlaag werkt als een deksel op de pan. Met een deksel op de pan koelt de inhoud langzamer af. Vandaar dat een wolkenloze nacht de sterkste afkoeling geeft.
Wind kan overigens een spelbreker zijn. De wind mengt de afgekoelde lucht aan de grond met de minder koude lucht op iets grotere hoogte. Hierdoor verloopt de afkoeling bij wind veel trager, doordat er steeds warmere lucht van grotere hoogte wordt bijgemengd. Hoe harder het waait, des te meer lucht door dezelfde hoeveelheid grond moet worden afgekoeld, dus hoe trager de afkoeling verloopt.