Haaksbergen juni 2008
In juni 2008 is de eikenprocessierups voor het eerst in onze gemeente, Haaksbergen, gesignaleerd. De rupsen werden ontdekt in eikenbomen langs de Twenteroute (rijksweg N18. Eibergsestraat). De gemeente verwacht dat de aanwezigheid van deze, voor de gezondheid schadelijke, rups zich in de toekomst verder uitbreidt naar andere delen van de gemeente. Alleen op gemeentelijk grondgebied staan al zo’n 9.600 eikenbomen. En die vormen een geliefde plek voor deze rupsen.

Haaksbergen juni 2010
De eikenprocessierups heeft zich blijvend gevestigd in de hele gemeente Haaksbergen. In juni 2010 zijn er al 110 nesten gemeld over de gehele gemeente, ook in de bebouwde kom.
Het totale aantal nesten bleef vorig jaar steken op tachtig, waardoor er momenteel al meer nesten zijn. gesignaleerd dan vorig jaar. Ook al heeft Haaksbergen te maken met een explosieve groei van het aantal rupsen, nog altijd geeft de gemeente bij de bestrijding van de rupsen prioriteit aan scholen, sportvelden en locaties in het centrum. Omdat de komende weken de rupsen hun brandharen verliezen is extra alertheid geboden.



Wat is de eikenprocessierups ?
In Europa komen zeven soorten voor. Daarvan stak de eikenprocessierups, Thaumetopoea processionea, in de tweede helft van de vorige eeuw in Gelderland en Brabant af en toe massaal de kop op.
Processierupsen zijn echte kuddedieren. Ze zitten overdag in een groot, gemeenschappelijk spinselnest. 's Nachts verlaten ze het nest en trekken ze in lange en dichte colonnes over de bomen, op zoek naar voedsel. De volwassen rupsen zijn nauwelijks 2,5 centimeter lang. De eikenprocessierups komt van nature voor van West- Europa (tot in Scandinavië) tot de landen rondom de Zwarte Zee. De noordgrens schommelt echter met het klimaat. In de eerste helft van de vorige eeuw was de vlinder uit noordelijke streken, inclusief Nederland, verdwenen en lag de noordgrens van het verspreidingsgebied in Midden-Duitsland. Afgezien van twee losse vangsten, in 1946 en 1953, bleef de soort in onze streken afwezig tot 1983. Toen dook hij plotseling weer op ten zuiden van Tilburg, ongetwijfeld afkomstig uit de Belgische bossen.
De eikenprocessierups is de larve van een nachtvlinder. Het is een behaarde rups die in de maanden mei, juni en juli in een groot deel van Nederland voorkomt. Processierupsen trekken in lange colonnes, zij aan zij en kop aan staart (in processie), op zoek naar voedsel (eikenbladen). De brandharen van de eikenprocessierups zijn de veroorzakers van overlast. Nadat iemand in contact is geweest met de brandharen, kunnen gezondheidsklachten ontstaan, zoals jeuk, huiduitslag en irritatie aan ogen of luchtwegen. Uitgebreide informatie over de eikenprocessierups kunt u vinden op de internetsite van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit



Explosieve ontwikkeling
Blijkbaar geholpen door een lichte klimaatsverandering werd een flink deel van Noord-Brabant bevolkt door deze vlindersoort, en ontstonden plaatselijk populaties met grote dichtheid. Vooral de explosie van 1996 werd bekend, mede doordat de beginrit van de Tour de France door het aangetaste gebied zou gaan. Zulke bevolkingsexplosies kunnen blijkbaar optreden als een soort een nieuw gebied bezet, waar hij even verlost is van de regulerende invloed van parasieten en infectieziekten. Het verschijnsel is goed bestudeerd, omdat het vaak gaat om soorten die schadelijk zijn in de land- of bosbouw.

De processierups werd in 1991 voor het eerst in het zuiden van Brabant aangetroffen en breidt zich sindsdien verder uit naar het noorden. Deze uitbreiding komt overeen met de verschuiving die bij veel warmteminnende soorten is waargenomen in de afgelopen jaren. Uit het onderzoek blijkt dat de temperatuur in de maanden april, mei, juni, juli, september en oktober significant hoger ligt in de gebieden waar de rups is aangetroffen. Dit zijn vooral de maanden waarin de rupsen uit de eieren komen en zich ontwikkelen. In september en oktober vliegen de motten uit en vindt de voortplanting plaats. Verder blijkt dat de neerslag in september in de gebieden waar de rups wordt aangetroffen beduidend lager ligt dan in de overige gebieden. Veel regen gedurende de vliegperiode heeft blijkbaar een negatief effect op de voortplanting.
De gemiddelde zomertemperatuur waarbij de eikenprocessierups voorkomt is 17,6 graden Celsius. Uit vier klimaatscenario’s van het KNMI blijkt dat het klimaat in het noorden van het land in 2020 geschikt wordt voor de eikenprocessierups. Dan zal de gemiddelde zomertemperatuur naar verwachting uitkomen tussen de 16,6 en 17,6 graden.
Op basis van de klimaatscenario’s lijkt het dus zeer waarschijnlijk dat de eikenprocessierups in de komende tien jaar in het hele land zal voorkomen. Gemeenten in het noorden van het land dienen de komende jaren dus ook alert te zijn.

Juni 2010
De eikenprocessierups heeft zich, sneller dan verwacht, inmiddels in heel Nederland gevestigd en is het streven om de opmars bij de grote rivieren tegen te houden definitief mislukt. In de bestrijding van deze door brandharen gevaarlijke rupsen wordt ook gezocht naar biologische middelen zoals Aaltjes, naast opzuigen, verbranden, spuiten met een bacterie en bestrijdingsmiddelen.
Normaal is het gevaarlijke stadium van de rupsen eind juni ten einde, maar volgens deskundigen is de overlast als gevolg van de brandhaartjes . van de rupsen nog niet achter de rug. De strenge winter lijkt de toename van de eikenprocessierups niet verminderd te hebben, maar zorgt er wel voor dat de rupsen later in het seizoen de· brandharen dragen en loslaten. Dat gebeurt in het vierde stadium in de ontwikkeling van rups naar vlinder.

Juli 2010
De eikenprocessierups, die zo veel overlast veroorzaakt door zijn brandhaartjes, blijkt ondergronds te kunnen nestelen. Recentelijk zijn diverse bodemnesten van de rups ontdekt, onder meer in Meppel. Deskundigen vermoeden dat de hitte het dier ondergronds heeft gejaagd.
Tot voor kort waren alleen de grote, draderige nesten van de rups in bomen en struiken bekend.

Augustus 2010
De eikenprocessierups heeft definitief heel Nederland veroverd. De afgelopen dagen zijn vlinders van de rups aangetroffen in de Groningse gemeenten Ter Apel, Musselkanaal en Sellingen en daarmee is de laatste 'rupsvrije' provincie van het land nu ook leefgebied van het veel overlast veroorzakende diertje. Er is nog geen afdoende bestrijdingsmethode voor de rups gevonden.